De hersen-darm-as ontrafeld

DE HERSEN-DARM-AS IN ONZE TAAL

Dat er een verbinding bestaat tussen je darmen en je buik is iets wat we vanuit onze taal al lang weten. We zeggen niet voor niets ‘ik doe het in mijn broek van angst’, ‘ik schijt zeven kleuren’ of ‘ ik heb vlinders in mijn buik’. Wetenschappers zijn druk bezig met uitzoeken hoe dit nou precies zit. De communicatie tussen je buik en je hoofd wordt de hersen-darm-as genoemd. Dit is een complex systeem waarbij verschillende signaalstoffen in het lichaam invloed hebben op je stresservaring, mentale gesteldheid en je darmen.

STRESS, HET ZENUWSTELSEL EN HORMONEN

De communicatie tussen hersenen en darmen is tweerichtingsverkeer. Maar liefst 90 procent van de communicatie verloopt van je darmen naar je hoofd. Je darmen zijn dus maar gedeeltelijk afhankelijk van de boodschappen die de hersenen sturen. Ze worden aangestuurd door een eigen zenuwstelsel, namelijk het enterische zenuwstelsel. Dit eigen darmzenuwstelsel kan op verschillende manieren beïnvloed worden.

1. Er zijn bijvoorbeeld darmbacteriën die direct zenuwcellen in de darm kunnen activeren.
2. Soms is het immuunsysteem een doorgeefluik van signalen van je buik naar het hoofd.
3. Bacteriën beïnvloeden het immuunsysteem en de stoffen die dan geproduceerd worden kunnen de hersenen bereiken. Gunstige darmbacteriën hebben een overwegend ontstekingsremmend effect en ongunstige bacteriën zorgen juist voor een ontstekingsreactie. Een ontstekingsreactie kan daarnaast ook stress veroorzaken.
4. De darmflora produceert stoffen die invloed hebben op het zenuwstelsel, zoals het korte-keten vetzuur butyraat en serotonine.

Iets wat een grote negatieve invloed heeft op het functioneren van de hersen-darm-as is stress. Als stress lang aanhoudt, dan kan dit gevolgen hebben voor het lichamelijk functioneren. Het zorgt namelijk voor het vrijkomen van de stresshormonen cortisol en adrenaline. Van deze stoffen is bekend dat ze een grote impact hebben op het immuunsysteem en de darmen. Hierdoor kan er zelfs een lekkende darm (‘leaky gut’) ontstaan en raakt de darmwand aangetast.

LEEFSTIJL EN DE HERSEN-DARM-AS

Door middel van je leefstijl kun je bijdragen aan de communicatie tussen je darmen en je hersenen. Met gezonde voeding, voldoende slaap en beweging kun je de hersen-darm-as positief beïnvloeden. Voldoende bewegen maakt je darmflora meer divers en slaap draagt bij aan het herstel van het lichaam. Bovendien is een uitgeruste geest stressbestendiger.

Een gezonde voeding met onder andere groenten, fruit, vezels en vis voorziet je darmflora en de rest van je lichaam van energie en bouwstoffen. Door je darmbacteriën van voldoende vezels te voorzien, kunnen ze gunstige signaalstoffen maken die je darmen en hoofd stressbestendiger maken. Probiotica kunnen hier mogelijk bij helpen. Van verschillende probiotica is bekend dat ze de samenstelling van de darmflora kunnen beïnvloeden en de darmwand minder doorlaatbaar kunnen maken. Het eten van voldoende vezels heeft echter de voorkeur.

Voeding, slaap, beweging en ontspanning hebben allemaal invloed op de communicatie tussen de hersenen en de darmen.

Gevarieerd eten met voldoende groenten, fruit en vezels is echter niet altijd mogelijk. Bijvoorbeeld omdat je overgevoelig reageert op voedingsmiddelen. Het kan dan zinvol zijn om met een deskundige te kijken of je aanvullende vitaminen of mineralen, zoals B-vitaminen en magnesium, nodig hebt.